Hiểu biết cơ bản về ung thư tụy: Thông tin dành cho người bệnh

Tuyến tụy là một cơ quan hình lá tạo ra các enzyme tiêu hóa và hormone như insulin. Tuyến tụy nằm ở vị trí bụng cao, gần các động mạch và tĩnh mạch chính. Tuyến tụy có ba phần - đầu, đuôi và thân tụy. Các enzyme tiêu hóa và hormone sản xuất trong tuyến tụy đi từ tuyến tụy đến tá tràng (phần đầu tiên của ruột non) thông qua một ống gọi là ống tụy. Phần của tuyến tụy sản xuất hormone được gọi là tuyến tụy nội tiết, và phần sản xuất enzyme tiêu hóa được gọi là tuyến tụy ngoại tiết.

Ung thư tuyến tụy là gì? Ung thư tuyến tụy là một loại ung thư hình thành tại một số tế bào của tuyến tụy. Hầu hết các bệnh nhân bị ung thư tuyến tụy (khoảng 95%) bắt đầu trong tuyến tụy ngoại tiết. Các khối u cũng có thể hình thành trong tuyến tụy nội tiết, nhưng đây là những trường hợp không phổ biến và thường lành tính (không phải ung thư).

Nội dung dưới đây cung cấp thông tin về bệnh ung thư tuyến tụy ngoại tiết. Hầu hết các bệnh ung thư tuyến tụy bắt đầu trong các tế bào ngoại tiết của tuyến tụy.

Có ba loại ung thư tuyến tụy chính theo bản chất

• Ung thư biểu mô tuyến: Đây là loại ung thư tuyến tụy phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% trường hợp. Hầu như tất cả các bệnh ung thư phát triển trong các tế bào lót ống dẫn của tuyến tụy.
• Khối u nang là túi chứa đầy chất lỏng hình thành trong tuyến tụy. Hầu hết các u nang tuyến tụy là lành tính, nhưng một số là ung thư.
• Ung thư tế bào “Acinar”: loại ung thư này phát triển trong các tế bào acinar của tuyến tụy, nằm ở hai đầu của ống dẫn sản xuất ra các enzyme tiêu hóa

Ung thư tuyến tụy sớm ( tại chỗ) : khi tổn thương ung thư còn hoàn toàn trong tuyến tụy và không lan rộng ra bất cứ nơi nào khác trong cơ thể.

Ung thư tuyến tụy tại vùng: khi tổn thương ung thư đã lan đến các mô xung quanh tuyến tụy hoặc các hạch bạch huyết gần đó, hoặc bao quanh hoặc chặn các mạch máu lớn gần đó, nhưng không lan sang các bộ phận khác của cơ thể.

Ung thư tuyến tụy tiến lan tràn: khi tổn thương ung thư lan ra ngoài mô tụy, nhưng chưa đến các vị trí xa khác trong cơ thể

Ung thư tuyến tụy di căn: có nghĩa là ung thư bắt đầu từ tuyến tụy đã lan sang một phần khác của cơ thể, dẫn đến sự hình thành của di căn (khối u ung thư ở các vị trí xa).

Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến tụy thường không có triệu chứng. Khi ung thư tiến triển, các triệu chứng có thể thay đổi tùy thuộc vào việc khối u nằm ở đầu, thân hay đuôi tụy.

Các khối u ở đầu tụy có xu hướng  gây ra nhiều triệu chứng hơn so với những vị trí ở thân hoặc đuôi tụy - điều này là do các khối u ở đầu tụy có thể chèn ép vào ống mật hoặc ống tụy và gây ra các tình trạng như vàng da.

Các triệu chứng có thể gặp phải với ung thư tuyến tụy bao gồm:

• Vàng da và tròng mắt (đối với khối u đầu tụy).
• Đau bụng.
• Giảm cân.
• Phân nhiều mỡ.
• Các triệu chứng của bệnh tiểu đường mới khởi phát, chẳng hạn như khát nước, đi tiểu thường xuyên và mệt mỏi.

Ở giai đoạn đầu ung thư tuyến tụy thường có một vài triệu chứng. Bạn nên gặp bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào đề cập ở trên. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là những triệu chứng này cũng có thể được thấy ở những người không bị ung thư tuyến tụy mà có thể được gây ra bởi các bệnh lý khác.

Nguyên nhân của ung thư tuyến tụy không được hiểu rõ lắm, nhưng một số yếu tố nguy cơ đã được xác định. Điều quan trọng cần nhớ là có yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ ung thư phát triển nhưng điều đó không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ bị ung thư. Nguyên nhân chính xác của ung thư tuyến tụy hiện chưa rõ.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ :

• Tuổi cao
• Hút thuốc
• Béo phì
• Tiền sử bệnh tiểu đường
• Tiền sử viêm tụy
• Uống rượu quá mức
• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, virus viêm gan B hoặc virus gây suy giảm miễn dịch ở người
• Ăn nhiều bơ, chất béo bão hòa, thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn
• Ăn ít trái cây và rau quả
• Tiếp xúc với một số hóa chất
• Đột biến ở một số gen nhất định
• Tiền sử gia đình bị ung thư tuyến tụy
• Viêm tụy có tính chất gia đình

Có nhiều yếu tố nguy cơ khác nhau liên quan đến việc phát triển ung thư tuyến tụy nhưng cũng vẫn có người bị ung thư tụy mặc dù không có yếu tố nguy cơ nào

Chẩn đoán ung thư tuyến tụy dựa trên kết quả kiểm tra và xét nghiệm sau đây:

• Khám lâm sàng
• Xét nghiệm máu, nước tiểu
• Chụp CT/Scan , cộng hưởng từ bụng...

Điều trị sẽ phụ thuộc vào kích thước, vị trí và giai đoạn của khối u, cũng như sức khỏe và mức độ thể lực chung của của người bệnh. Sự lựa chọn phương pháp điều trị sẽ được thảo luận kỹ , nguyện vọng của người bệnh, những bệnh lý đi kèm...cũng sẽ được tính đến.

Phẫu thuật cắt bỏ khối u (cắt bỏ) là phương pháp điều trị duy nhất cho bệnh ung thư tuyến tụy. Mục đích của phẫu thuật cắt bỏ là loại bỏ ung thư cùng với một mô lành mạnh để giúp ngăn chặn nó quay trở lại. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu rằng cắt bỏ chỉ có thể thực hiện được ở khoảng 20% bệnh nhân. Điều này là do ung thư thường đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể hoặc đang ảnh hưởng đến các mạch máu lớn vào thời điểm được chẩn đoán. Việc cắt bỏ các khối u đã phát triển xung quanh các mạch máu lớn hiếm khi có thể vì việc loại bỏ hoàn toàn khối u sẽ gây ra quá nhiều thiệt hại cho các mạch máu. Phẫu thuật cắt bỏ khối u hiện là cách duy nhất để chữa ung thư tuyến tụy

Hóa trị có thể giúp tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư và được sử dụng rộng rãi trong điều trị ung thư tuyến tụy. Ở một số bệnh nhân, hóa trị liệu có thể được đưa ra như một phương pháp điều trị bổ trợ (sau khi cắt bỏ) hoặc điều trị tân bổ trợ (trước khi cắt bỏ). Đôi khi hóa trị sẽ được phối hợp cùng xạ trị hay còn gọi là hóa xạ trị đồng thời.

Sau khi điều trị, người bệnh cần được hẹn thăm khám định kỳ để phát hiện sớm bệnh quay trở lại. Xét nghiệm chỉ số CA19.9 cùng với việc chụp CT/scan nên được làm định kỳ hoặc khi người bệnh có bất kỳ triệu chứng gì khác.

Thật không may, ung thư tuyến tụy sau khi cắt bỏ rất hay tái phát. Việc điều trị tiếp tùy thuộc vào mức độ tái phát. Vì vậy sau khi phẫu thuật xong, người bệnh cần được nghỉ ngơi, chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp và đôi khi cần bổ xung thêm các men tiêu hóa hoặc insulin để bù đắp phần thiếu hụt của cơ thể do phần tụy bị cắt bỏ

Trong khi liệu pháp điều trị theo cơ chế miễn dịch ( thuốc ức chế điểm kiểm soát check-point inhibitor) đã được chấp thuận và cho kết quả rất khả quan với một số bệnh lý ung thư như ung thư phổi, ung thư hắc tố...nhưng riêng đối với ung thư tuyến tụy thuốc miễn dịch lại ít có hiệu quả. Lý do vì vi môi trường khối u bị chi phối bởi các loại tế bào ức chế miễn dịch và thiếu các tế bào T hoạt động, nên thường tỷ lệ bộc lộ PD-L1 rất thấp.

Các chiến lược điều trị kết hợp có tác dụng kích thích đáp ứng miễn dịch tự nhiên và phá vỡ các rào cản của môi trường vi mô khối u hứa hẹn sẽ cải thiện việc chăm sóc cho bệnh nhân ung thư tuyến tụy.

Hiện nay, bệnh viện St. Stamford đã có những bước tiến trong điều trị ung thư bằng phương pháp bổ trợ Miễn dịch tế bào và Đông y kết hợp để đem lại kết quả bổ trợ điều trị ung thư đạt mức tối ưu.